Những hệ lụy do lạm dụng thuốc tẩy trị táo bón, có thể bạn chưa biết
Bình thường, mỗi người đại tiện 1-2 lần/ngày hoặc 2 ngày/lần; phân mềm và thành khuôn, màu vàng là tốt. Khi phân cứng, đi ngoài khó, gọi là táo bón Phân cứng là do đại tràng tăng hấp thu nước (và cả chất độc) trong phân vào máu, làm cho người sinh mệt mỏi khó chịu, dễ cáu gắt.
Các loại thuốc tẩy trị táo bón trước đây thường dùng natri sulfat magie sulfat dầu thầu dầu lô hội Ngày nay thường dùng natri picosulfat, sorbitol, bisacodyl.
Natri sulfat: dạng thuốc bột gói, vị mặn mát, hơi đắng; dễ tan trong nước có tác dụng nhuận tràng và tẩy. Nhuận tràng thì uống liều thấp, tẩy (xổ) thì uống liều cao. Hòa tan natri sulfat trong nước, uống buổi sáng lúc đói. Nhược điểm của natri sulfat là sau khi tẩy hay bị táo bón trở lại.
Magie sulfat: dạng thuốc bột gói, vị hơi chát đắng; dễ tan trong nước. Có tác dụng nhuận tràng, thông mật; tẩy (xổ). Nhuận tràng, thông mật uống liều thấp. Tẩy (xổ) uống liều cao. Hòa tan trong nước uống một lần vào buổi sáng lúc đói magie sulfat gây kích ứng mạnh hơn natri sulfat. Nếu dùng thuốc nhiều lần hoặc quá liều có thể gây tiêu chảy làm cho cơ thể mất nhiều nước kali gây rối loạn chất điện giải và liệt đại tràng.
Dầu thầu dầu: Lọ 30ml, chất lỏng, sánh, không màu hoặc vàng nhạt. Vị nhạt, dễ buồn nôn Có tác dụng nhuận tràng khi dùng liều thấp. Tẩy dùng liều cao. Uống vào lúc đói. Sau khi uống 3 - 4 giờ đi ngoài mà không đau quặn bụng. Co bóp ruột mà không ảnh hưởng đến tử cung Vì vậy, nó là thuốc trị táo bón tốt cho phụ nữ có thai. Nhược điểm của dầu thầu dầu là khó uống do dễ gây buồn nôn
Lô hội: là nhựa lá lô hội đã cô đặc, màu nâu hoặc nâu đen, vị rất đắng, tan trong nước sôi. Liều thấp có tác dụng nhuận tràng; liều cao có tác dụng tẩy mạnh. Không dùng cho phụ nữ có thai trẻ em người cao tuổi.
Natri picosulfat: viên ngậm 5mg là loại thuốc nhuận tràng kích thích nhu động ruột, chống táo bón Thuốc có tác dụng chống tái hấp thu nước từ phân nên chống phân khô; kích thích tăng nhu động ruột xuất hiện sau khi dùng thuốc 10 - 14 giờ (ngậm thuốc vào buổi tối trước khi ngủ hoặc sáng sớm). Thuốc không hấp thu vào cơ thể mà đào thải qua phân. Tuy nhiên, natri picosulfat có thể gây mất kali nên tránh dùng cho người có rối loạn nhịp tim đang dùng thuốc chống rối loạn nhịp tim Không dùng cho người táo bón kéo dài không dùng cho trẻ dưới 12 tuổi.
Sorbitol: gói 5g, uống Sorbitol có vị ngọt bằng nửa đường mía. Sorbitol kích thích tiết cholecystokinin - pancrezymin, tăng nhu động ruột nhờ tác dụng nhuận tràng thẩm thấu. Có tác dụng trị táo bón tắc đường dẫn mật. Trị táo bón: uống lúc đói, trước bữa ăn 10 phút (dùng sorbitol chỉ để hỗ trợ cho cách chữa táo bón bằng chế độ ăn uống). Sorbitol có thể gây tiêu chảy đau bụng ở người có bệnh đại tràng kích thích. Làm giảm hấp thu các thuốc dùng cùng lúc.
Bisacodyl: là loại thuốc nhuận tràng kích thích, dùng cho mọi lứa tuổi.
Dạng thuốc: viên nén bao đường, viên nén bao phim 5mg (viên nén bao phim bisacodyl bền vững với dịch vị và dịch ruột non; khi đến ruột già mới tan ra, nhờ vậy tránh được lưu chuyển thuốc ở gan ruột), viên đặt hậu môn 5 hoặc 10mg.
Bisacodyl tác dụng trực tiếp lên cơ trơn ruột, kích thích đám rối thần kinh trong thành ruột làm tăng nhu động ruột, tăng dịch thể trong đại tràng, làm mềm phân. Dùng đường uống sẽ thải trừ sau khi uống từ 6 - 8 giờ. Khi uống phải nuốt cả viên. Muốn tái tạo lại thói quen đại tiện buổi sáng, nên uống thuốc vào trước khi ngủ tối. Viên đặt hậu môn có tác dụng sau 15 - 60 phút.
Kinh nghiệm dùng bisacodyl uống trị táo bón có hiệu quả nhất với người lớn: uống 10mg thuốc vào lúc bụng rỗng, trước khi ăn 30 - 60 phút. Sau khi uống 3 giờ thấy lâm râm đau bụng rồi đi ngoài khá dễ.
Khi dùng bisacodyl liên tục kéo dài quá một tuần sẽ làm cho đại tràng mất trương lực không hoạt động. Hiện nay, bisacodyl là loại thuốc được các bác sĩ ưa thích hay kê đơn cho người bệnh mà không ghi vào đơn thuốc “cấm dùng thuốc quá 7 ngày”.
Vì là loại thuốc OTC (bán không cần đơn bác sĩ) nên người bệnh khi cần là đến nhà thuốc mua để dùng, hậu quả là nhiều người lạm dụng thuốc sinh bệnh “đại tràng mất trương lực” nên táo bón nặng thường xuyên.
Muốn dùng các loại thuốc tẩy (xổ) để chống táo bón được an toàn, hiệu quả thì không được dùng thuốc liên tục nhiều ngày sẽ mang vạ vào thân. Thuốc chỉ có tác dụng cấp cứu khi táo bón.
Muốn chữa táo bón tận gốc phải chữa nguyên nhân sinh táo bón là: lười vận động (ngồi nhiều, nằm nhiều); chế độ ăn thiếu chất xơ (ít ăn rau quả); cơ thể thiếu nước (do cứ chờ khi nào khát mới uống); trực tràng của người già thường bị khô (cần bổ sung chất bôi trơn: uống 10ml dầu ăn lúc bụng rỗng, trước khi ăn 30 phút; ngày 1 lần); do thuốc như: thuốc chứa sắt; thuốc giảm nhu động ruột (thuốc chống trầm cảm thuốc chống động kinh, thuốc chẹn kênh calci); do bệnh: suy tuyến giáp; có khối u polýp ở đại tràng; do stress (lo lắng nhiều); sau phẫu thuật ổ bụng...
