Dị ứng thuốc và phương pháp điều trị thế nào cho hiệu quả?
- Một số thuốc hay gây dị ứng là dòng thuốc kháng sinh (penicilin, streptomycin, chlorocid, sulfamid) thuốc hạ nhiệt giảm đau (aspirin, pyramidon paracetamol butadion) thuốc an thần gây ngủ gây tê (luminal, gardenal, novocain) thuốc chữa bệnh phong, lao sốt rét đái tháo đường đau khớp gút, một số loại thuốc bổ vitamin thuốc đông y với người có cơ địa dị ứng cũng gây nên tai biến dị ứng.
Triệu chứng khi bị dị ứng thuốc rất đa dạng, nhẹ là các kích ứng gây buồn nôn nôn, nặng có thể sốt cao hôn mê tổn thương các cơ quan như thận gan… dẫn đến tử vong Các triệu chứng thường gặp khi bị dị ứng thuốc:
- Mày đay: là biểu hiện lâm sàng nhẹ và thường là triệu chứng ban đầu, gặp phần lớn các trường hợp bị dị ứng thuốc Sau khi dùng thuốc từ 5-10 phút, hoặc vài ngày, người bệnh cảm thấy nóng người, ngứa, da nổi ban cùng sẩn phù. Trường hợp nặng có thể khó thở đau bụng đau khớp chóng mặt buồn nôn đau đầu mệt mỏi, sốt cao…
- Phù Quincke: là tình trạng phù cục bộ, thường xuất hiện nhanh, sau khi dùng thuốc, ở những vùng da mỏng như môi, cổ, quanh mắt, bụng, các chi, bộ phận sinh dục... Màu da vùng phù bình thường hoặc hơi hồng nhạt, đôi khi phối hợp với mày đay. Trường hợp phù Quincke ở họng thanh quản người bệnh có thể bị nghẹt thở; ở ruột dạ dày gây đau bụng; ở não gây đau đầu…
- Viêm da dị ứng: biểu hiện là ban đỏ, ngứa, phù da mụn nước và tiến triển theo nhiều giai đoạn. Thời gian xuất hiện nhanh sau một vài giờ, trung bình sau vài ba ngày, có khi hàng tuần sau khi dùng hoặc tiếp xúc với thuốc.
- Đỏ da toàn thân: bệnh thường xảy ra từ 2-3 ngày, trung bình 6-7 ngày, đôi khi 2-3 tuần sau khi dùng thuốc. Người bệnh thấy nóng người, ngứa khắp người, sốt cao rối loạn tiêu hóa ban đỏ toàn thân, trên da có vảy trắng, các kẽ chân tay có thể nứt và chảy nước vàng, nếu bị bội nhiễm có mủ.
- Chứng mất bạch cầu hạt: là bệnh nhân sốt cao đột ngột mệt mỏi sức khỏe giảm sút nhanh, nổi ban dạng sởi, dạng xuất huyết loét hoại tử niêm mạc miệng mũi họng, cơ quan sinh dục viêm phổi viêm tắc tĩnh mạch nhiễm xuất huyết, bệnh nhân dễ bị tử vong.
- Bệnh huyết thanh: thường biểu hiện vào ngày thứ 2 đến ngày thứ 14, sau khi dùng thuốc. Bệnh nhân mệt mỏi chán ăn mất ngủ buồn nôn đau khớp, sưng nhiều hạch, sốt cao 38-39 oC gan to, mày đay khắp người. Nếu phát hiện kịp thời và ngừng ngay việc dùng thuốc, các triệu chứng trên sẽ dần hết.
- Hồng ban đa dạng: xuất hiện sau một vài ngày dùng thuốc. Bệnh nhân có thể sốt nhẹ, mệt mỏi, đau khớp, sưng hạch, có cảm giác nóng bỏng toàn thân, trên da xuất hiện các sẩn tròn giống sẩn mày đay, rìa nổi gờ cao, đỏ hơi cộm, vùng trung tâm của sẩn hơi lõm và nhăn. Ngoài sẩn còn có các mụn nước bọng nước, tổn thương niêm mạc các hốc tự nhiên, tổn thương nội tạng… trường hợp nặng có thể gây tử vong.
- Sốc phản vệ: là tai biến dị ứng nghiêm trọng, dễ gây tử vong. Triệu chứng đa dạng, có thể xảy ra ngay sau khi dùng thuốc vài giây cho đến 20-30 phút, khởi đầu bằng cảm giác lạ như tê môi, lưỡi, bồn chồn, sợ hãi... Tiếp đó là sự xuất hiện nhanh các triệu chứng như khó thở mạch nhanh nhỏ huyết áp tụt, ngứa khắp người, đau quặn bụng, tiểu tiện, đại tiện không tự chủ, thể cấp tính người bệnh có thể hôn mê, nghẹt thở, rối loạn nhịp tim ngừng tim và tử vong sau ít phút.
Dị ứng thuốc là một tai biến nhiều khi rất nguy hiểm, gây tổn thương ở hầu hết các cơ quan, từ ngoài da đến nội tạng Cấp cứu và điều trị nhiều khi rất phức tạp, kéo dài, tỉ lệ tử vong cao, đặc biệt là với bệnh nhân ở xa cơ sở y tế.
Dự phòng dị ứng thuốc không phải dễ, nhiều khi ngay cả bản thân thầy thuốc cũng không thể lường trước được phản ứng của từng bệnh nhân đối một loại thuốc nào đó. Vì vậy, cách tốt nhất mọi người không nên lạm dụng thuốc và đặc biệt không tự mua thuốc để điều trị, nhất là kháng sinh và một số thuốc chuyên khoa đặc trị, kể cả thuốc nhỏ mắt bôi da có chứa kháng sinh cũng phải tuân theo chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa.
- Khi thấy nổi hồng ban trên da, đặc biệt có kèm thêm tổn thương niêm mạc như mắt, mũi, miệng hoặc bất cứ một biểu hiện bất thường nào sau khi dùng bất cứ một loại thuốc nào... thì bệnh nhân không được tự ý điều trị bằng các biện pháp dân gian mà phải đến bệnh viện ngay để được khám chữa kịp thời.
- Người bệnh nên nhớ tiền sử dị ứng thuốc của mình và báo với bác sĩ khi phải chữa bệnh và sử dụng thuốc.
- Khi có biểu hiện dị ứng thuốc thì phải ngưng sử dụng thuốc ngay lập tức, báo cho bác sĩ điều trị của mình, để có hướng xử lý và điều trị kịp thời.
