Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non cần điều trị và khắc phục thế nào?

Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non (ROP) là bệnh lý thường thấy ở những trẻ sinh non, nhẹ cân (dưới 2kg). Nếu không được khám, phát hiện sớm từ tuần thứ ba hoặc thứ tư sau khi sinh và không được điều trị kịp thời, trẻ sẽ bị mù vĩnh viễn.

Bệnh lý ở trẻ sinh nhẹ cân, thiếu tháng

Bệnh này hay gặp ở trẻ đẻ non là vì trong quá trình phát triển của thai nhi mạch máu ở võng mạc (võng mạc là màng mỏng lót mặt trong thành nhãn cầu giúp ta nhìn thấy) xuất phát từ phần trung tâm phía sau rồi phát triển dần về phía trước và kết thúc vào lúc cháu bé được đủ tháng.

Ở trẻ đẻ non, quá trình này chưa hoàn thành. Sau khi cháu bé được sinh ra, nếu các mạch máu tiếp tục quá trình phát triển bình thường thì trẻ không mắc bệnh. Nếu các mạch máu phát triển một cách bất thường trẻ sẽ mắc bệnh.

Tại Việt Nam, nhờ chương trình khám sàng lọc và điều trị ROP được triển khai từ năm 2001 đã phát hiện và điều trị kịp thời cho nhiều trẻ bị ROP. Hiện chương trình đã được mở rộng ra các thành phố lớn như Hải Phòng, Thái Nguyên, Ðà Nẵng, sắp tới là Huế, Nghệ An nhưng mới chỉ có Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh có điều kiện có thể điều trị căn bệnh này.

Bệnh viện Mắt Trung ương và Bệnh viện Mắt thành phố Hồ Chí Minh xây dựng được hai trung tâm kiểm soát bệnh lý võng mạc sinh non Tuy nhiên, hai trung tâm điều trị này mới chỉ đáp ứng được một nửa số bệnh nhân mắc bệnh này ở Việt Nam hiện nay.

Theo nghiên cứu của bác sĩ Nguyễn Xuân Tịnh thuộc Bệnh viện Mắt Trung ương, người có nhiều kinh nghiệm trong điều trị được bệnh lý võng mạc gây mù ở trẻ đẻ non cùng các đồng nghiệp, nhiều trẻ sinh non được cứu sống, nhưng lại bị mù cả hai mắt vĩnh viễn do bệnh ROP không được điều trị.

ROP khi ở giai đoạn sớm thì nhìn bằng mắt thường không thể phát hiện được bệnh. Nhìn bề ngoài, mắt bé hoàn toàn bình thường. Còn khi đã biểu hiện ra ngoài thì đã ở giai đoạn quá muộn. Bác sĩ Nguyễn Xuân Tịnh khẳng định, để phát hiện sớm bệnh, điều trị hiệu quả cần phải cho bé khám sàng lọc với bác sĩ chuyên khoa mắt ngay sau sinh.

Khám sàng lọc để phát hiện và điều trị hiệu quả

Việc sàng lọc ROP ở Việt Nam cần thực hiện ở tất cả những trẻ có cân nặng khi sinh dưới 2.000g (2kg) và tuổi thai khi sinh dưới 34 tuần tuổi.

Với những trẻ có cân nặng khi sinh trên 2.000g và tuổi thai khi sinh bằng hoặc hơn 34 tuần tuổi nhưng có thêm các yếu tố nguy cơ như suy hô hấp thở ô-xy kéo dài thiếu máu nhiễm trùng cũng cần phải được khám mắt.

Khi đã bị đẻ non mà cân nặng thấp có nguy cơ cao bị bệnh thì phải đưa trẻ đi khám ngay từ tuần thứ ba hoặc thứ tư sau khi sinh, ngay khi cháu còn nằm điều trị trong khoa sơ sinh và cả khi cháu đã được về nhà đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt chế độ khám theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, cách phòng tốt nhất là quản lý thai nghén tốt để hạn chế bị đẻ non. Tuy nhiên, bằng phương pháp laser, trẻ bị võng mạc được phát hiện bệnh sớm hoặc bệnh ở mức độ nhẹ thì việc điều trị có hiệu quả hơn. Bác sĩ Nguyễn Xuân Tịnh cho biết: "Ðiều trị bệnh ROP là cứu cháu bé khỏi mù lòa. Ðiều này không chỉ mang lại ý nghĩa nhân văn cho chính các cháu bé mà còn giảm bớt gánh nặng của gia đình và xã hội".

Hiện nay, máy chụp hình võng mạc kiểm soát bệnh võng mạc gây mù ở trẻ đẻ non là một hệ thống chụp hình ảnh võng mạc bằng kỹ thuật số hiện đại và chính xác thuộc thế hệ tiên tiến nhất. Ðây là máy đầu tiên được tổ chức Orbis quốc tế trang bị cho Bệnh viện Mắt Trung ương. Máy được sử dụng để chụp những hình ảnh có độ chính xác cao các bệnh lý liên quan tới võng mạc, những hình ảnh bán phần trước và phát hiện sớm các khối u võng mạc.

Máy chụp hình võng mạc sẽ hỗ trợ công tác khám, phát hiện bệnh võng mạc gây mù ở trẻ đẻ non, u nguyên bào võng mạc và một số tật mắt khác mà các thiết bị nhãn khoa hiện chưa phát hiện được... Việc khám và phát hiện sớm, chính xác các khối u các bệnh liên quan tới võng mạc sẽ hỗ trợ tốt công tác điều trị và phòng, chống mù lòa hiệu quả cho trẻ em